زیرانداز سنتی

✓ زیرانداز سنتی؛

آیا شما هم چون ما هستید! بگذارید بگویم منظورم از جمله این که آیا شما هم چون ما هستید، چیست! هنگامی که سخن از صنایع دستی ایران به میان می آید، ناخودآگاه ذهن ها به سمت و سوی محصولات تزئینی چون؛ میناکاری، معرق کاری یا دیگر وسیله های تزئینی رهسپار میشود. حال چنانچه که نگاهی به زیرپای خود باندازید متوجه خواهید گشت که زیرانداز سنتی ایران از جمله در صنایع دستی بسیار منحصر به فرد کشور ما است که گاهاً کمتر بدان ها توجه مینماییم.
ما در این متن از مجموعه ویرا سفر مایل هستیم شما را با زیرانداز سنتی آشنا سازیم، پس تا به پایان مطلب با ما همراه گردید.
پیش از آن که ما به جهت توضیح انواع زیرانداز های سنتی رهسپار شویم میبایست ببینیم زیرانداز چه می باشد و به چه محصولاتی یک زیرانداز اطلاق می گردد و آنها دارای چه ویژگی هایی در بطن خود می باشند.

✓ زیرانداز چیست!

بهتر است این گونه بگوییم که زیرانداز به پوشش پارچه ای اطلاق می شود که با آن سطح زمین پوشانیده خواهد شد. گاهاً از زیرانداز تحت عنوان یک زیر سفره بهره گرفته خواهد شد. حال آن که گاه کلمه زیرانداز با واژه ی قالی اشتباه گرفته می شود. به عبارتی به زیرانداز فرش می توان گفت ولیکن قالی دارای معیار و ویژگی های متفاوتی است و نمی توان آنها را با دیگر انواع موجود یکسان دانست.

✓ نگاهی به تاریخچه تولید زیرانداز های سنتی؛

در یک نگاهی کلّی زیرانداز دارای قدمتی بیش از ده هزار سال است. در گذشته های بسیار دور زیرانداز ها تنها با اکتفا به جنس حصیر ساخته می شدند. براساس تحقیقات صورت گرفته ابتدایی ترین زیرانداز های حصیری به واسطه ی تمدن بین النهرین طراحی و ساخته شده است. بعد از گذشت مدّت زمانی و پیدایش علم از جانب انسان نسبت به دیگر مواد، وی به جهت ساخت دیگر زیرانداز ها گام گذاشت که هم اکنون هم ساخت برخی از آنها به امتداد خود ادامه می دهد. حال که ما با زیرانداز های سنتی و همچنین تاریخچه آن آشنا گشتیم بهتر است به انواع زیرانداز ها نگاهی اندازیم.

✓ اقسام گوناگون زیرانداز؛

همان گونه که چندی پیش اشاره نمودیم، آدمی بعد از آشنا شدن با دیگر مواد و فراگیری کار با وسیله ها آغاز به تولید اقسام زیرانداز نمود. این روزها بازهم برخی از این ابزار پرکاربرد و پرطرفدار هستند و این محصولات به واسطه ی هنرمندان صنایع دستی تولید می گردند. از حائز اهمیت ترین زیرانداز ها می توانیم به موارد بیان شده در قسمت ذیل اشاره نماییم؛
• زیرانداز قالی.
• زیرانداز زیلو.
• زیرانداز گبـــه.
• زیرانداز پلاس.
• زیرانداز جاجیم.
• انواع گوناگون گلیم.
• زیرانداز های نمدی.
• انواع گوناگون زیرانداز حصیری.
• و… .
نفیس ترین و زیبا ترین نوع زیرانداز های موجود، قالی است. پس از آن ما می توانیم از گلیم و زیلو نام ببریم. بهتر است شما را کمی با زیرانداز سنتی آشنا نماییم.

✓ زیرانداز حصیری؛

پیشینه حصیر بافی به حدود دوازده هزار سال پیش باز می گردد. حصیر قسمی از ابتدایی ترین زیرانداز هایی بود که آدمی توانست آن را تولید نموده و از آن بهره گیرد. تولید زیرانداز های حصیری در این روزها بسیار رایج هستند و در بخش جنوبی کشور این زیرانداز ها بسیار یافت می شود. البته که شیوه ی تولید آن و مواد اوّلیه مورد استفاده در ساخت با گذر زمان کمی با تفاوت ها رو به رو شد.

✓ زیرانداز نمدی؛

از جمله قدیمی ترین زیرانداز های سنتی، نوع نمدی آن است. بنابر گفته کارشناسان قدمت بهره گیری از نمد به حدود هشت هزار سال پیش باز می گردد. نمد جزئی از زیرانداز های بافتنی نمی باشد. به منظور ساخت زیرانداز های نمدی الیاف های پشمی یا آن که کرک با آب کمی گرم تلفیق شده و آنقدر بر روی قالب حصیری شکل مالش داده می شود که شکل پایانی نمد را به خود گیرند. هم اکنون در شهرهای چون؛ آمل و دامغان زیرانداز های نمدی قابل رؤیت هستند.

✓ زیرانداز جاجیم؛

زیرانداز جاجیم از جنس پشم می باشد. به منظور بافت جاجیم به دستگاه های مخصوص بافندگی نیاز خواهد بود. این وسیله ها منجر خواهند شد به علّت داشتن تار و پود، بافت منسجم شده و قوام لازم را به خود بگیرند. این گونه خواهد بود که زیرانداز سنتی جاجیم ساخته می شود. حال بهتر است خاطر نشان شویم، ما در مجموعه ویرا سفر همواره در تلاش می باشیم که بهترین نوع زیرانداز را تولید و در اختیار شما قرار دهیم.

✓ زیلو ها؛

زیلو در برابر دیگر زیرانداز ها دارای قدمت و پیشینه کمتری می باشند. پیشینه زیلو حدود پانصد سال تخمین زده شده است. خاستگاه زیلو در واقع مناطق کویری ایران می باشد. چرا که زیلو برای استفاده در محیط های گرم و مرطوب بسیار مفید و مؤثر است. جهت بافت زیلو از نخ پنبه ها استفاده می شود و اغلب تنها با یک رنگ ساخته خواهد شد که این از جمله ویژگی های خاص زیلو می باشد.

✓ گبه ها؛

گبه از جمله زیرانداز های نخی اطلاق می شود که از کنار هم واقع شدن گره ها بافته می شود. گبه ها غالباً دارای طرح و نقش های خاصی نیستند و بافندگان آن به گونه ای ذهنی نقش و نگار هایی را بر روی آن رقم می زنند.

✓ گلیم ها؛

گلیم ها اقسام گوناگونی را در بطن خود جای می دهند که حاوی؛ پلاس، گلیم سوماک و همچنین ساده است. گلیم ها حاوی تار و پود هستند و به گونه ی عمودی و افقی ساخته می شوند. روند بافت گلیم نسبت به دیگر زیرانداز ها پیچیده تر و دشوارتر است.

✓ و در پایان؛

بهتر است این چنین بگوییم که زیرانداز سنتی از جمله حائز اهمیت ترین صنایع دستی ایران می باشند و بهره گیری از این زیرانداز ها قسمی جدا نشدنی از زندگی و آداب و رسوم ما ایرانی ها است. دوستان عزیز شما با بهره گیری از زیرانداز هایی چون؛ گبه، زیلو، جاجیم، منجر خواهید شد، استفاده از این محصولات از ذهن ها نرود. ما در مجموعه ویرا سفر که یکی از تولیدی های عظیم در شهر اصفهان است، در این مسیر گام گذارده ایم و انواع زیرانداز مسافرتی را به مرحله ساخت می رسانیم.